Międzynarodówka. 44 dni

Codziennie w południe stawialiśmy głośnik na parapecie okna wychodzącego na budynek rządowy po drugiej stronie ulicy i niby sygnał syreny obrony cywilnej odtwarzaliśmy dziewięćdziesięciosekundowy fragment Międzynarodówki ­– hymn mobilności w czasach unieruchomienia. Działanie to nawiązywało do filmu Federica Felliniego Amarcord, w którym we Włoszech lat trzydziestych XX w. ten sam utwór odtwarza gramofon umieszczony na wieży kościelnej, zanim nie ostrzelają go faszyści.

Dźwięki Międzynarodówki wywoływały też reakcję mieszkających z nami dwóch psów i kota. Gdy pieśń była odtwarzana, pobudzone wskakiwały na parapet. To z kolei kojarzyło się z rosyjską awangardą i jej postrzeganiem proletariuszy jako zwierząt, wnoszących istotny wkład w produkcję wolności.

Działanie rozpoczęło się 19 marca 2020 r., gdy zaledwie trzy dni po wprowadzeniu ścisłej kwarantanny rząd słoweński ogłosił, że podwyższa pensje ministrów i sekretarzy stanu o 30 procent, bez wprowadzenia jakichkolwiek innych rozwiązań osłonowych dla reszty społeczeństwa. Trwająca czterdzieści cztery dni akcja zakończyła się 1 maja, czyli w Święto Pracy, obchodzone co roku dla uczczenia trudu robotników i klas pracujących. W Słowenii w dzień ten buduje się zwykle drzewka majowe, organizuje pikniki, spotkania rodzinne oraz wycieczki krajoznawcze. Tego roku dla odmiany tysiące ludzi złamało kwarantannę i jeździło rowerami po Lublanie, by zaprotestować przeciwko wykorzystywaniu pandemii koronawirusa przez władze jako pretekstu do ograniczania swobód obywatelskich, zwiększaniu uprawnień policji, wzniecaniu nienawiści do migrantów i podejmowaniu osobistych ataków na społeczeństwo obywatelskie, a także przemycaniu w ustawach przepisów uniemożliwiających organizacjom pozarządowym uczestnictwo w konsultacjach dotyczących projektów o potencjalnie negatywnym wpływie na środowisko.

W tym względzie inspirowała nas książka Oksany Timofiejewej Historia zwierząt. Filozofia (2018), w której pisze ona tak: „Królestwo zwierzęce służy jako coś w rodzaju modelu społeczeństwa, które powinno być zreformowane. Nie chodzi tu o dominację i przewagę jednego gatunku nad innym, ale o uwzględnienie wszystkiego. Dopóki nierówności pomiędzy różnymi gatunkami pozostają nietknięte, równość pomiędzy ludźmi też nie może zostać osiągnięta”.

W drugiej połowie marca Konfederacja Muzeów „L’Internationale” zaprosiła w ramach projektu Artyści w Kwarantannie kilkunastu międzynarodowych twórców do zaprezentowania autorskiej wizji tego, jak się żyje i pracuje w obecnych warunkach. Smrekar postanowiła przedstawić punkt widzenia artystki słoweńskiej poprzez pracę, którą ona i jej współpracownicy codziennie wykonywali i dokumentowali. Z jednego z powstałych w ten sposób zapisów dokumentalnych stworzyła wideo zatytułowane Międzynarodówka. Dzień 4. Zostało ono umieszczone na stronie „L’Internationale” i wchodzących w jej skład siedmiu europejskich instytucji działających na polu sztuki nowoczesnej i współczesnej: Modern Galleries (MG + MSUM, Lublana); Museo Reina Sofía (Madryt, Hiszpania), gdzie wideo zanotowało ponad piętnaście tysięcy odsłon; MACBA Museu d’Art Contemporani de Barcelona (Hiszpania); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerp (MHKA, Antwerpia, Belgia); Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie; SALT (Stambuł/Ankara, Turcja) oraz Van Abbemuseum (VAM, Eindhoven, Holandia).

Tłumaczenie z języka angielskiego: Marcin Wawrzyńczak

BIO

Maja Smrekar w ramach swoich działań w środowisku artystycznym i naukowym prowadzi interdyscyplinarne badania ideologicznych struktur społecznych. Samodzielnie oraz we współpracy z innymi artystami realizuje konceptualnie złożone projekty, obejmujące m. in. performanse, instalacje, dzieła site-specific, rysunki, prace wideo, prace dźwiękowe, a także wykłady, prezentacje i teksty. Piastowała stanowiska profesorskie na Akademii Sztuki i Projektowania w Lublanie, Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Artystycznego w Belgradzie, w Interface Culture Lab na Uniwersytecie Sztuki i Projektowania w Linzu oraz na Akademii Sztuki, Architektury i Projektowania w Pradze. Współpracowała m.in. z takimi platformami, jak Kapelica Gallery / Kersnikova Institute (Słowenia), The Culture Yard (Dania), Cultivamos Cultura (Portugal), Quo Artis Foundation (Hiszpania) czy Aksioma Institute (Słowenia).

Uczestniczyła w licznych festiwalach artystycznych, m.in. Ars Electronica (Linz), Click Festival (Elsinore, Dania), Transmediale (Berlin), Rencontres Bandits-Mages (Bourges, Francja) czy Musrarra Mix (Jerozolima, Izrael). Lista muzeów i galerii, z którymi współpracowała, obejmuje m.in. ZKM Karlsruhe (Germany), Musée de l’Homme (Paryż), MAK Vienna / Vienna Art Week (Wiedeń), Het Neuwe Institut (Rotterdam), Muzeum Sztuki Współczesnej Metelkova (Lublana), Łotewskie Narodowe Muzeum Sztuki (Ryga), Milton Keynes Gallery (Wielka Brytania) czy RMIT Gallery Melbourne (Australia). W 2018 r. jako orędowniczka wolności słowa została zaproszona przez organizację Equal Opportunities for Women i została członkinią słoweńskiego PEN Clubu. Mieszka i pracuje w Lublanie.